Hai nút thắt trong phát triển nhà ở xã hội

Chất vấn Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị trong phiên chất vấn và trả lời chất vấn của Quốc hội, đại biểu Tô Văn Tám (Kon Tum) nêu lên một thực tế là người dân hiện đang rất khó tiếp cận được với việc mua nhà ở xã hội.

Theo ông Tám, mục tiêu của nhà ở xã hội là hướng tới người dân có thu nhập thấp, song, điều nghịch lý là nhiều dự án giá nhà ở xã hội đang có mức giá rất cao so với thu nhập người lao động. Trung bình các dự án nhà ở xã hội hiện đang có giá trên 15 triệu đồng/m2, có dự án lên tới 21 – 25 triệu đồng/m2. 

Với mức giá này, các dự án nhà ở xã hội khó phù hợp với khả năng của công nhân, người lao động có thu nhập thấp, ông Tám nhấn mạnh.

Không chỉ có giá cao, nhiều đại biểu Quốc hội còn cho rằng, nguồn cung dự án nhà ở xã hội hiện rất hạn chế. Theo đại biểu Đỗ Chí Nghĩa (Phú Yên), vừa qua Bộ Xây dựng đã trình Chính phủ đề án xây dựng nhà xã với số tiền bỏ ra rất lớn. 

Tuy nhiên, tính khả thi của các dự án này là vấn đề cần phải bàn. Bởi thực tế hiện nay, nhà ở xã hội không còn hấp dẫn doanh nghiệp. Nhiều doanh nghiệp xây nhà xã hội không bán được do vướng cơ chế, sau đó lại chuyển trở thành nhà ở thương mại để bán.

Đại biểu Nguyễn Thị Lệ (TP. HCM) cũng cho rằng, quy định pháp luật về nhà ở chưa đảm bảo cho việc tạo nguồn cung nhà ở xã hội và chưa nâng cao trách nhiệm xã hội của các doanh nghiệp, chủ đầu tư dự án. Nguồn vốn và thủ tục đầu tư phát triển nhà ở xã hội còn phức tạp, gây khó khăn cho doanh nghiệp.

Để phát triển một dự án nhà ở xã hội phải qua rất nhiều thủ tục phức tạp bao gồm các thủ tục xác định nghĩa vụ tài chính về tiền sử dụng đất, thủ tục miễn tiền sử dụng đất quy định trong Luật Đất đai năm 2013 hoặc hủ tục về thẩm định giá nhà ở xã hội, thủ tục xác định về đối tượng được hưởng chính sách nhà ở xã hội… 

“Chính những thủ tục này đã dẫn đến để phát triển, xây dựng một dự án nhà ở xã hội còn phức tạp hơn, khó khăn hơn nhiều so với các thủ tục xây dựng nhà ở thương mại. Các thủ tục kéo dài khiến dự án chậm thời gian thực hiện. Nhiều nhà đầu tư đã mệt mỏi, bỏ cuộc” bà Lệ dẫn chứng. 

Kết quả là số lượng nhà ở xã hội hoàn thành rất thấp so với chỉ tiêu đề ra. Nguồn cung nhà ở xã hội trong thời gian qua còn ít, chưa đáp ứng nhu cầu nhà ở xã hội của công nhân, viên chức, người lao động.

Trả lời câu hỏi của các đại biểu liên quan đến vấn đề nhà ở xã hội, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị thừa nhận, việc phát triển nhà ở xã hội vẫn còn một số tồn tại, khó khăn. 

Cụ thể, hành lang pháp lý vẫn còn vướng mắc trong việc phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân. Về tổ chức thực hiện vẫn còn khó khăn đó là ngân sách Trung ương chưa bố trí được đầy đủ nguồn vốn ưu đãi thực hiện chính sách nhà ở xã hội, nhà ở công nhân; một số địa phương chưa chú trọng việc này để tập trung nguồn lực đầu tư hoặc phát triển quỹ đất…

Nhấn mạnh tình hình triển khai, phát triển nhà ở xã hội còn chưa đạt yêu cầu, Bộ trưởng Bộ Xây dựng cho biết, trong thời gian tới, để thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, các bộ ngành sẽ tập trung hoàn thiện hệ thống pháp luật có liên quan đến nhà ở, đặc biệt là nhà ở xã hội để tháo gỡ những vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi làm tăng nguồn cung nhà ở xã hội, tháo gỡ những nút thắt cho các dự án xây dựng nhà ở đô thị.

Trong thời gian tới, Bộ Xây dựng sẽ cùng với các cơ quan bộ, ngành tiếp tục tập trung quan tâm để rà soát trong các quy định của pháp luật để đảm bảo tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong phát triển nhà ở. Trong đó có quy trình thủ tục, đồng thời thực hiện các giải pháp để tháo gỡ trong thủ tục hành chính trong đầu tư đất đai, xây dựng, quy hoạch để triển khai phát triển nhà ở xã hội.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng nêu rõ, trong thực hiện mục tiêu xây dựng 1 triệu nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp khu vực đô thị và cho công nhân sẽ thực hiện cụ thể các giải pháp này trong thời gian tới.

Theo đó, giai đoạn 2021-2025, tùy theo nhu cầu nhà ở của các địa phương, Bộ Xây dựng xác định mục tiêu 570.000 căn hộ; giai đoạn 2035-2030, hoàn thành 845.000 căn hộ. 

Với chất vấn của đại biểu Nguyễn Văn Cảnh (Bình Định) về việc giá nhà tăng cao, mức hỗ trợ các chương trình hỗ trợ phát triển nhà ở cho các đối tượng ưu tiên bị lỗi thời, khó đáp ứng được nhu cầu, ông Nghị cho rằng, hiện Bộ Xây dựng đang hoàn thiện dự thảo chính xác theo hướng tăng mức hỗ trợ về nhà ở cho các đối tượng này.

Thời gian tới, giải pháp được nêu ra là điều chỉnh pháp luật để thu hút phát triển nhà ở xã hội. Bộ Xây dựng đang trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt Đề án phát triển 1 triệu căn nhà ở xã hội, cố gắng đáp ứng nhu cầu nhà ở cho người thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp.